Mart ayından bu yana halk sağlığı uzmanları, koronavirüs salgını sona erdirmek için en iyi umudumuzun bir aşı olduğunu söylediler. Sonuç olarak, şirketler bir Covid-19 aşısı geliştirmek için hız rekorları kırdı. Covid-19 salgınında günlük vaka sayılarındaki rekor artışlar devam ederken, kasım ayında umut vadeden gelişmeler yaşandı. Dünya genelinde 150’den fazla koronavirüs aşısı geliştirilmektedir. Ancak aşının geliştirilmesi, güvenli ve etkili olup olmadığının test edilmesi oldukça zorlu bir süreç. Tarihte birçok aşının üretilip, geliştirmesi yıllar sürmüştür. Şimdiye kadar ilaç şirketleri Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca/Oxford tarafından yapılan faz III denemelerinden alınan sonuçların yüksek oranda etkili olduğu duyuruldu. Peki Covid-19 aşıları arasındaki farklar nelerdir? Hangi Covid-19 aşısı en etkilidir?
Covid-19 Aşıları Arasındaki Farklar Nelerdir?
Pfizer, Moderna, AstraZeneca ve Sputnik V aşılarının ortak özellikleri daha yeni teknolojilerle geliştirilmiş olmalarıdır. Covid-19 aşıları arasındaki farklar ise şunlardır;
- Etkinlik dereceleri farklıdır: Pfizer/BioNTech %95, Moderna %95, Sputnik V %92, Oxford/AstraZeneca %70.
- Üretim aşamaları farklıdır: BioNTech ve Moderna aşıları mRNA, Sputnik V ve Oxford/AstraZenece aşıları ise viral vektör aşılarıdır.
- Saklanma koşulları farklıdır: RNA teknolojisi ile geliştirilen BioNTech ve Moderna aşılarının daha düşük sıcaklıklarda muhafaza edilmesi gerekiyor. Moderna aşısı normal buzdolabı sıcaklığında (4 derece) 30 gün, BioNTech ise aynı derecede 1 hafta saklanabilirken; Moderna aşısının -20 derece ve BioNTech aşısının ise -70 derecede saklanmaları gerekiyor. Viral vektör aşıları olan Sputnik V ve Oxford/AstraZeneca ise buzdolaplarında yaklaşık 6 ay boyunca bozulmadan saklanabiliyor.
Bununla birlikte bu aşılar arasındaki farklılıkları daha iyi anlayabilmek için öncelikle aşıların nasıl çalıştığını anlamak gerekir.
Covid-19 Aşıları Nasıl Çalışıyor?
Aşılar, insanları bir virüse maruz kalmadan önce korumak için tasarlanmıştır. Aşı temel olarak bağışıklık sistemini, daha görmediği bir virüsü tanıması ve ona saldırması için eğitir. Covid-19 aşıları, hastalığa yakalanmak zorunda kalmadan vücudumuzun Covid-19’a neden olan virüse karşı bağışıklık geliştirmesine yardımcı olur. Farklı aşı türleri, koruma sağlamak için farklı şekillerde çalışır, ancak tüm aşı türleri vücuda, gelecekte bu virüsle nasıl savaşılacağını hatırlatacaktır.
Aşı Çeşitleri
Covid-19 için farklı aşı türleri mevcuttur ve her bir aşı türü vücudumuzu Covid-19’a neden olan virüsü tanımaya ve bu virüsten korumaya yönlendirir. Geleneksel tanımı ile aşı; hastalıklara karşı bağışıklık kazanmak amacıyla zayıflatılmış virüslerin insan veya hayvan vücuduna enjekte edilmesidir. Ancak BioNTech ve Moderna aşıları RNA teknolojisi, Sputnik V ve Oxford/AstraZeneca aşıları ise viral vektör teknolojisi kullanılarak geliştiriliyor. mRNA aşılarında virüsün genetik bilgisini taşıyan RNA zincirinden bir kısmı vücuda enjekte edilirken, viral vektör aşılarında ise virüsün taşıdığı genetik materyalin bir kısmı başka bir virüs içine yerleştirilerek vücuda enjekte ediliyor.
Uzmanlar ayrıca Covid-19 aşısının 2021 yılının ilkbahar ya da yaz aylarında mevcut olmasını bekliyor, ancak bazı yüksek riskli grupların aşıya daha erken erişimi olabilir. Covid-19 aşıları arasındaki farklar bir yana etkinliklerinin kanıtlanması ile onay sürecinden geçmeleri gerekiyor. Ayrıca toplumların bağışıklık kazanması için de nüfusun çoğunun aşılanması gerekiyor. Birçok ülke aşılara ulaşabilmek için üreticilerle anlaşmalar sağlıyor. Ülkemizde ise Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Çin menşeili aşıdan 50 milyon doz sipariş edileceğini duyurdu, ancak bu aşının başarılı olup olmayacağı ise henüz belli değil.