Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bir çocuğu yetiştirmek, geleneksel çocuk yetiştirme yöntemlerine benzemez. Normalde koyduğunuz kurallar ve ev rutinleri çocuğunuzun gösterdiği belirtilerin türüne ve ciddiyetine bağlı olarak neredeyse işe yaramaz hale gelebilir. Bu nedenle farklı yaklaşımlar benimsemeniz gerekir. Ebeveynler dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocukların işlevsel olarak diğer çocuklardan farklı beyinlere sahip oldukları gerçeğini kabul etmelidir. Ciddiye alınması gereken bu bozukluğun 5 ile 17 yaş arasındaki 10 çocuktan 1’ini etkilediği düşünülmektedir. Peki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalı? İşte dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu için ebeveynlerin hayatını kolaylaştıracak bazı ipuçları: yapılması ve yapılmaması gereken davranışlar.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuğa Nasıl Davranmalı
DEHB olan bir çocuğun gelişimini desteklemek için öncelikle ona karşı olan davranışınızı değiştirmeniz ve çocuğunuzun davranışlarını yönetmeyi öğrenmeniz gerektiği anlamına gelir. Çocuğunuzun bu bozukluktan kaynaklanan bazı davranışlarıyla baş etmek sinir bozucu olabilir, ancak hayatı kolaylaştırmanın bazı yolları vardır.
Yapılması Gerekenler
- Davranışlarının sonuçları olduğunu anlamasını sağlayın
Çocuğunuzun evde, sınıfta ve sosyal hayatta bazı kurallara uyulması gerektiğini ve yaptığı davranışların sonuçları olduğunu anlamasını öğretmelisiniz. Birincisi iyi davranışı teşvik etmek ve ödüllendirmektir. İkincisi kötü davranışları takip ederek ödülleri ortadan kaldırmaktır, bu da kötü davranışların ortadan kaldırılmasına yol açar.
- Hangi davranışların kabul edilebilir, hangilerinin olmadığına önceden karar verin
Çocuğunuzun bir eylemin sonuçlarını düşünmesine yardımcı olmalısınız. Bu, ebeveyn adına empati, sabır, sevgi, enerji ve güç gerektirir. Ebeveynler önce hangi davranışları tolere edip etmeyeceklerine karar vermelidir. Bu kurallara bağlı kalmak çok önemlidir. Bir davranışı bir gün cezalandırmak ve diğerine izin vermek çocuğun gelişimine zarar verir. Fiziksel patlamalar, sabah kalkmayı reddetme veya söylendiğinde televizyonu kapatma isteksizliği gibi bazı davranışlar her zaman kabul edilemez olmalıdır. Kurallar basit ve açık olmalı ve çocuklar onlara uydukları için ödüllendirilmelidir.
- Kuralları tanımlayın, ancak biraz esnekliğe izin verin
İyi davranışları sürekli olarak ödüllendirmek ve yıkıcı davranışları caydırmak önemlidir, ancak çocuğunuza karşı çok katı davranmamalısınız. DEHB olan çocukların başkaları kadar değişime uyum sağlayamayabileceğini unutmayın. Çocuğunuzun öğrenirken hatalar yapmasına izin vermeyi öğrenmelisiniz. Çocuğunuza veya başka birine zarar vermeyen tuhaf davranışlar, çocuğunuzun bireysel kişiliğinin bir parçası olarak kabul edilmelidir.
- Saldırganlığı yönetin
Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğundan kaynaklanan agresif patlamalar yaygın bir sorun olabilir. “Mola yöntemi” hem sizi hem de aşırı aktif çocuğunuzu sakinleştirmenin etkili bir yoludur. Bu yöntem çocuğunuzun sergilediği olumsuz davranışları düşünmesini sağlamak için, tek başına evin bir yerinde beklemesidir. Çocuğunuzun bastırılmış enerjisini serbest bırakmasının bir yolu olarak hafif yıkıcı davranışları da görmezden gelmeye çalışın.
- Plan oluşturun
Çocuğunuz için bir rutin yapın ve her gün ona bağlı kalın. Yemekler, ev ödevleri, oyun zamanı ve uyku vakti gibi planlar oluşturun, çünkü basit günlük görevler temel bir yapı sağlayabilir.
- Görevleri yönetilebilir parçalara ayırın
Çocuğa görevlerini hatırlatmaya yardımcı olması için büyük bir duvar takvimi kullanmayı deneyebilirsiniz. Görevleri eğlenceli hale getirerek çocuğunuzun günlük işler ve okul ödevleriyle boğulmasını önleyebilirsiniz.
- Çocuğunuzun hayatını basitleştirin ve düzenleyin
Çocuğunuzun okuması, ödev yapması ve günlük yaşamın karmaşasından uzaklaşması için özel, sessiz bir alan yaratın. Çocuğunuzun her şeyin nereye gittiğini bilmesi için evinizi temiz ve düzenli tutun. Bu, gereksiz dikkat dağıtıcı unsurları azaltmaya yardımcı olur.
- Egzersizi teşvik edin
Fiziksel aktivite fazla enerjiyi sağlıklı bir şekilde yakar. Aynı zamanda bir çocuğun dikkatini belirli hareketlere odaklamasına da yardımcı olur. Bu dürtüselliği azaltabilir. Egzersiz ayrıca konsantrasyonu artırmaya, depresyon ve anksiyete riskini azaltmaya ve beyni sağlıklı yollarla uyarmaya yardımcı olabilir.
- Uyku düzenini düzenleyin
Uyku vakti, DEHB olan çocuklar için özellikle zor olabilir. Uyku eksikliği dikkatsizliği, hiperaktiviteyi ve umursamazlığı şiddetlendirir. Çocuğunuzun daha iyi uyumasına yardımcı olmak önemlidir. Daha iyi dinlenmelerine yardımcı olmak için şeker ve kafein gibi uyarıcıları ortadan kaldırın ve televizyon süresini kısaltın.
- Yüksek sesli düşünmeyi teşvik edin
DEHB olan çocuklar kendi kendini kontrol edemeyebilir. Bu, onların düşünmeden önce konuşmasına ve hareket etmesine neden olur. Harekete geçme dürtüsü ortaya çıktığında çocuğunuzdan düşüncelerini sözlü olarak ifade etmesini isteyin. Dürtüsel davranışlarını engellemesine yardımcı olmak için çocuğunuzun düşünce sürecini anlamak önemlidir.
- Bekleme süresini artırın
Düşünmeden önce konuşma dürtüsünü kontrol etmenin bir başka yolu da, çocuğunuza konuşmadan veya cevap vermeden önce bir an nasıl duracağını öğretmektir. Çocuğunuza ev ödevlerinde yardımcı olarak ve en sevdiği bir televizyon programı veya kitabı hakkında etkileşimli sorular sorarak daha düşünceli yanıtlar vermesini teşvik edin.
Yapılmaması Gerekenler
- Küçük şeylerle uğraşmayın
Çocuğunuza bazı tavizler vermeye istekli olun. Çocuğunuz verdiğiniz üç işten ikisini başardıysa, üçüncü tamamlanmamış görev konusunda esnek olmayı düşünün. Bu bir öğrenme sürecidir ve hatta küçük adımlar önemlidir.
- Bunalmayın ve kırılmayın
Çocuğunuzun davranışının bir bozukluktan kaynaklandığını unutmayın. Kızgın veya sinirli hissetmeye başladığınızda, çocuğunuzun “bundan kaçamayacağını” veya “sadece normal olamayacağını” unutmayın.
- Çocuğunuzun veya bozukluğun kontrolü ele geçirmesine izin vermeyin
Ebeveyn olduğunuzu ve nihayetinde evinizde kabul edilebilir davranış kuralları belirlediğinizi unutmayın. Sabırlı olun, ancak çocuğunuzun davranışlarından korkmanıza veya zorbalığa maruz kalmanıza izin vermeyin.
Çocuklar etraflarında gördükleri davranışları taklit ederler, bu nedenle siz ne kadar sakin olursanız, çocuğunuz da o kadar sakinleşir. Birçok ebeveyn çocuklarına o kadar çok odaklanır ki, kendi ihtiyaçlarını ihmal eder. Ancak unutmayın, hepsini siz yapamazsınız. İhtiyacınız olursa yardım istemekten korkmayın ve bu konuda profesyonel bir yardım almayı düşünün. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalı? sorusunun en güzel yanıtı ise: “Çocuğunuza inanın, güvenin ve geleceği hakkında olumlu olun”. Çocuğunuz şu an bu durumla mücadele edebilir, ancak bu sonsuza kadar sürmeyecek.
