Paketlenmiş ürünler, içecekler ve bazı ilaçlarda gördüğünüz sorbitol adlı katkı maddesinin ne olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Sorbitol ya da diğer adıyla E420 katkı maddesi bir şeker alkolüdür. Şeker alkolleri yıllardır şeker yerine kullanılan en popüler alternatifler olmuştur. Şeker alkolü kimyasal bir tanımdır ve adında alkol olmasına rağmen etanol içermez, sorbitol alkol mü sorusuna bu sebeple hayır şeklinde yanıt verebiliriz. Elma, armut, şeftali ve kuru erik gibi meyvelerde doğal olarak bulunurlar. Bununla birlikte ticari olarak patates ya da mısır nişastasındaki glikozdan da üretilirler. Şeker alkolleri, şekere benzer bir kimyasal yapıya sahip oldukları için tadları şekere benzer ancak daha az kaloriye sahiptirler. Sorbitol (E420) dahil diğer tüm şeker alkolleri tat, kalori ve sağlığa etkileri açısından farklılık gösterirler. Biz farkında olmasak da paketlenmiş gıdalar sayesinde beslenme rutinimizde önemli bir yere sahip olan Sorbitol nedir sorusu hem gıda güvenliği hem de sorbitol içeren ilaçları tanımak açısından oldukça önemlidir. Bu kapsamda sorbitol zararları, faydaları ve insan sağlığına etkileri konusunda tüm merak edilenlere değineceğiz.
Sorbitol Nedir? Ne İşe Yarar?
E420, D-sorbitol ya da D-glusitol olarak da adlandırılan sorbitol, bir tür karbonhidrattır ve şeker alkolleri kategorisine girer. Suda çözünür olan bu bileşik elma, kayısı, hurma, çilek, şeftali, erik ve incir gibi bazı meyvelerde doğal olarak bulunur. Aynı zamanda paketlenmiş yiyecekler, içecekler ve ilaçlarda kullanılmak üzere ticari olarak da mısır şurubundan üretilir. Ticari olarak sorbitol nemi korumak, tatlılık katmak, ürünlere doku sağlamak, ayrıca sindirim ve ağız sağlığını potansiyel olarak desteklemek için kullanılır. Şeker alkolleri, özellikle “şekersiz” veya “şeker eklenmemiş” olarak etiketlenenler de dahil olmak üzere belirli yiyeceklerde şeker yerine kullanılır.
Sorbitol Nerelerde Kullanılır?
Bir katkı maddesi olarak sorbitol, paketlenmiş gıda endüstrisi, ilaç sanayi, gıda takviyeleri ve kozmetik sanayi ürünlerinde kullanılabilir. Sorbitol içeren gıdalar ve çeşitli diğer ürünlere örnek olarak şunlar verilebilir:
- Pişmiş ürünler
- Şekerlemeler
- Çiğnenebilir vitaminler
- Çikolatalar
- Öksürük pastili ve şurupları
- İçecekler
- Dondurma
- Gargaralar
- Pudingler
- Diş macunları
Sorbitol Zararları ve Yan Etkileri
- Sorbitol ve diğer şeker alkolleri vücut tarafından tam olarak emilmedikleri için gaz, ishal veya diğer sindirim sorunlarına neden olabilirler. Sorbitol intoleransı olan (sorbitolü tolere edemeyen) kişilerde müshil etkisi görülebilir. Bu bazıları için istenmeyen bir sonuç olabilir, ancak bağırsak aktivitesini arttırmak amacıyla kullananlar için istenen bir etkidir.
- Olası yan etkilerine rağmen sorbitol gözden geçirilmiş ve FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi), DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) dahil olmak üzere birçok küresel sağlık otoritesi tarafından tüketimi güvenli olarak kabul edilmiştir.
- Hamileler ve emziren anneler sorbitol kullanmadan önce sağlık uzmanlarına mutlaka danışmalıdır.
- Diğer ilaçlarda olduğu gibi, özellikle kronik bir sağlık sorununuz varsa, sorbitolün uygun kullanımı ve dozu hakkında sağlık uzmanınızla görüşmeniz en iyisidir.
Sorbitol Faydaları
Katkı maddeleri genellikle zararları ile anılsa da sorbitolün çeşitli hastalık grupları ve beslenme bozuklukları olanlar için faydaları da vardır. Sorbitolün faydaları ile ilgili güncel tartışmaları şu şekilde sıralayabiliriz.
- Şeker alkolleri genellikle yiyecek ve içeceklerde kalori içeriğini azaltmak için geleneksel şeker yerine kullanılır. Sorbitol, sofra şekerinin kalorisinin yaklaşık üçte ikisini içerir ve tatlılığın yaklaşık %60’ını sağlar.
- Sorbitol şeker hastaları için pazarlanan yiyeceklere tatlandırıcı olarak eklenir. Bunun nedeni, sofra şekeri gibi geleneksel tatlandırıcılarla yapılan yiyeceklere kıyasla kan şekeri seviyeleri üzerinde daha az etkiye sahip olmasıdır. Vücut tarafından tam olarak emilmez ve sindirilmezler, bu nedenle kan şekerinde daha az artışa neden olurlar.
- Ağız sağlığı için potansiyel faydalar sunar. Ağızda yaşayan bakteriler şeker alkolleri ile beslenemediği için normal sofra şekeri gibi diş çürümesine neden olmazlar. Bu, şekersiz sakız ve sıvı ilaçları tatlandırmak için sıklıkla kullanılmalarının bir nedenidir.
- Şeker alkolleri, bağırsaklarınızdaki dost bakterileri besleyebilir ve diyet lifi gibi prebiyotik bir etkiye sahip olabilir.
- Sorbitol cilde faydaları açısından yapılan çalışmaların henüz hayvanlar üzerinde denendiğini ve bu konuda daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu da belirtmek gerekir. Aynı şekilde sorbitolün cilde zararları hakkında henüz yeterli çalışma bulunmamaktadır.
Sorbitol ürünlerinin birçok çeşidi mevcuttur, bu nedenle bunların raf ömürleri değişiklik gösterebilir. Doğru şekilde depolanırsa çoğu ürün tipik olarak 6–12 ay dayanır, ancak bu markaya göre değişebilir. Sorbitol nedir sorusuna cevap olarak kısaca sorbitol bir şeker alkolüdür şeklinde yanıt verebiliriz. Sorbitol kullanım alanları için gıda ve ilaç endüstrisini örnek verebiliriz. Normal şekere göre gram başına daha az kalori sağladıkları için de kilo yönetimi, kan şekeri kontrolü ve ağız sağlığı için faydalı olabilirler. Faydaları yanında yine de ürün etiketlerini okumak ve tükettiğimiz şeker miktarına dikkat etmek önemlidir.
