Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranışı etkileyen bir durumdur. DEHB olarak bilinen bu durum, insanların normalin üzerinde hiperaktif ve dürtüsel davranışlar göstermesine neden olur. DEHB hem yetişkinleri hem de çocukları etkileyen ve Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından tanınan bir akıl sağlığı bozukluğudur. DEHB olan kişilerin dikkatleri kolayca dağılabilir, konsantre olmakta veya uzun süre hareketsiz oturmakta da sorun yaşayabilirler. Amerikan Psikiyatri Birliği, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) çocukların yaklaşık yüzde 5’ini etkilediğini ve bunların yaklaşık yarısının bu semptomları yetişkinliğe taşıdığını söylüyor. DEHB belirtileri yetişkinlerde ve çocuklarda değişiklik gösterir ve bazen fark edilmesi zordur. Peki yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri nelerdir?
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
Hem yetişkinler hem de çocuklar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip olabilirler. Çocukken DEHB teşhisi konan kişilerin yüzde 60’ından fazlası yetişkin olduğunda da hala aynı belirtileri göstermeye devam edebiliyor. Çoğu kişi için bu belirtiler yaşlandıkça daha az görülür.
1. Odaklanma Eksikliği
Muhtemelen DEHB’nin en açık belirtisi odaklanma sorunudur. Kolayca dikkatin dağılması, bir konuşmada başkalarını dinlemekte zorlanmak, ayrıntıları gözden kaçırmak veya görevleri tamamlamamak anlamına gelir.
2. Hiperfokus
DEHB olan insanların genellikle kolayca dikkati dağılırken, hiperfokus denen durumu da yaşayabilirler. DEHB olan bir kişi, etrafındaki herhangi bir şeyin farkına varamayacak kadar bir şeye kapılabilir. Kendilerini ilgilendiren bir faaliyete aşırı odaklanabilirler. Bu durum, ilişkilerde yanlış anlamalara yol açabilir.
3. Düzensizlik
DEHB olan biri genellikle daha telaşlı bir yaşam deneyimine sahiptir. Bu, görevleri takip etme sorunlarını ve bunları mantıksal bir şekilde öncelik sırasına koyma sorunlarını içerebilir.
4. Zaman Yönetimi Sorunları
DEHB’li yetişkinler genellikle zamanlarını etkili bir şekilde kullanmakta sorun yaşarlar. Önemli görevleri erteleyebilir, önemli olaylara geç gelebilir veya sıkıcı olduğunu düşündükleri ödevleri görmezden gelebilir.
5. Dürtüsellik
DEHB’li bir kişide dürtüsellik birkaç şekilde ortaya çıkabilir;
- Konuşma sırasında başkalarının sözünü kesmek
- Sosyal olarak uygunsuz olmak
- Görevler arasında acele etmek
- Sonuçları çok düşünmeden hareket etmek
6. Unutkanlık
Ara sıra hepimiz bir şeyleri unutabiliriz, ancak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan biri için unutkanlık günlük yaşamın bir parçasıdır.
7. Duygusal Problemler
DEHB ile yaşayan kişilerin duyguları sürekli değişebilir, kolayca sıkılabilir ve bir hevesle heyecan arayabilirler. Küçük hayal kırıklıkları dayanılmaz görünebilir veya depresyon ve ruh hali değişimlerine neden olabilir.
8. Zayıf Özgüven
DEHB’li yetişkinler genellikle kendilerini aşırı eleştirirler ve bu da özgüven eksikliğine yol açabilir. Bu, kısmen konsantre olamama ve okulda, işte veya ilişkilerde sorunlara neden olabilecek diğer semptomlardan kaynaklanmaktadır.
9. Motivasyon Eksikliği
Her şeyi bir kerede yapmaya açık olsanız da, motivasyonsuz da olabilirsiniz. Bu, genellikle okul çalışmalarına odaklanamayan DEHB’li çocuklarda görülen bir sorundur. Yetişkinlerde de olabilir.
10. Huzursuzluk ve Kaygı
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan yetişkinler bir şeyi hemen yapamadıklarında bu durum huzursuzluğa, hayal kırıklığına ve endişeye yol açabilir. Çocuklarda olduğu gibi yetişkinlerde de sık sık hareket etme, hareketsiz oturamama gibi fiziksel huzursuzluk ve anksiyete belirtileri görülebilir.
11. Yorgunluk
Huzursuzluğun aynı zamanda bir semptom olduğu göz önüne alındığında bu şaşırtıcı gelse de, yorgunluk DEHB’li birçok yetişkin için bir sorundur. Bunun nedeni DEHB ile gelebilecek hiperaktivite veya uyku problemleri olabilir. Ayrıca bu durum, DEHB’li yetişkinlerin ihtiyaç duyduğu sürekli odaklanma çabasından da kaynaklanıyor olabilir.
12. Sağlık Sorunları
Dürtüsellik, motivasyon eksikliği, duygusal problemler ve düzensizlik DEHB olan bir kişinin sağlığını ihmal etmesine neden olabilir. Bu, zorlayıcı zayıf beslenme, egzersizi ihmal etme veya önemli ilaçları bırakma yoluyla görülebilir. Kaygı ve stresin de sağlık üzerinde olumsuz etkileri vardır.
13. Maddelerin Kötüye Kullanımı
Bu sorun, DEHB olan her yetişkini etkilemeyebilir, ancak bu rahatsızlığı olan yetişkinlerin maddelerin kötüye kullanımıyla ilgili sorun yaşama olasılığı diğerlerinden daha yüksektir. Bu, alkol, tütün veya diğer ilaçların kullanımını içerebilir.
14. İlişki Sorunları
DEHB’li bir yetişkin profesyonel, romantik veya platonik olsun, genellikle ilişkilerinde sorun yaşar. İnsanlar hakkında konuşma, dikkatsizlik ve kolayca sıkılma özellikleri olabilen bu kişiler duyarsız, sorumsuz veya umursamaz olarak karşımıza çıkabildiğinden, bu durum ilişkileri tüketebilir.
Yetişkinlerde tedavi edilmeyen DEHB, yaşamın birçok yönü üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Zamanı yönetmede zorluk, unutkanlık ve sabırsızlık gibi semptomlar işte, evde ve her türlü ilişkide sorunlara neden olabilir. Uygun tedaviyi alabilmeniz için yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun belirtileri ve etkilerini tanımak önemlidir.
