Kreatin egzersiz performansını artıran ve kas gelişimini destekleyen doğal bir besin takviyesidir. Kreatin, uzun yıllar bir besin takviyesi olarak kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Aslında, kreatinin egzersiz performansı için en iyi takviye olduğunu gösteren birçok bilimsel çalışma yürütülmüştür. Kreatin için yapılan bilimsel çalışmaların neredeyse hepsi takviyenin “kreatin monohidrat” formu için yapılmıştır. Bu nedenle kreatin çoğu zaman kreatin monohidrat olarak adlandırılır. Peki bilimsel açıdan kreatin faydaları nelerdir? Aşağıda, kreatinin kullanımının artılarını ve eksilerini, “kreatin yüklemesi” yapmaya başlarsanız ne beklemeniz gerektiğini ve bu takviyeyi güvenli bir şekilde kullanırken sonuçlarınızı nasıl en üst düzeye çıkarabileceğinizi inceleyeceğiz.
Kreatin Nedir?
Kreatin monohidrat, amino asitlerden (proteinin yapı taşları) oluşan küçük bir peptittir. Çoğunlukla glisin, arginin ve metionin amino asitlerinin yardımıyla karaciğer, pankreas ve böbreklerde oluşur. Takviye formunda, ilk olarak 1990’larda Olimpiyat sporcularının performansı artırmak için kullandıkları bildirildikten sonra halka tanıtıldı. Bugün, bu takviye piyasada bulunan en yaygın kullanılan besin takviyelerinden biridir.
Peki kreatin tam olarak ne işe yarar? Birçok kişinin düşündüğünün aksine kreatin, bir steroid değildir ve doğal olmayan/insan yapımı bir ürün değildir. Kreatin monohidrat, özellikle iskelet kaslarında olmak üzere insan vücudunda doğal olarak bulunan bir moleküldür. Kreatinin yaklaşık %90 ile %95’i kaslarda depolanırken, geri kalanı kalpte, beyinde, karaciğerde, böbreklerde, testislerde ve hemen hemen her hücrede bulunur. Vücuttaki enerji üretimini artırmaya yardımcı olmak için takviye formunda alınır. Bu bileşiğin görevi, enerji salınımını destekleyen ve dolayısıyla güç oluşturmaya ve kas kütlesinin büyümesine yardımcı olan fosfokreatin – diğer adıyla kreatin fosfat – formunda fosfat gruplarını depolamaktır. Bu takviyeyi almak, adenozin trifosfat (ATP) formunda enerji üretimini artırmak için yararlı olabilir.
Kreatin Faydaları
Kreatin, atletik performansı artırmak için sıklıkla kullanılan doğal bir takviyedir. Egzersiz rutininizi güçlendirmenin yanı sıra kreatin başka sağlık yararları da sunabilir. İşte bilimsel temellere dayanan kreatin faydaları;
1. Kas Hücrelerinin Daha Fazla Enerji Üretmesine Yardımcı Olur
Kreatin takviyeleri kasların fosfokreatin depolarını artırır. Fosfokreatin, hücrelerin enerji ve tüm temel yaşam fonksiyonları için kullandığı anahtar molekül olan adenozin trifosfatın (ATP) oluşumuna yardımcı olur. Egzersiz sırasında ATP, enerji üretmek için parçalanır. ATP yeniden üretilmesinden daha hızlı kullanıldığı için, ATP yeniden sentez oranı, sürekli olarak maksimum yoğunlukta performans gösterme yeteneğinizi sınırlar. Kreatin takviyeleri fosfokreatin depolarınızı artırır ve yüksek yoğunluklu egzersiz sırasında kaslarınıza yakıt sağlamak için daha fazla ATP enerjisi üretmenizi sağlar. Kreatinin performans artırıcı etkilerinin ardındaki temel mekanizma budur.
2. Protein Sentezine Yardımcı Olur
Kreatin, yağsız kas kütlesinin büyümesini artıran protein sentezine yardımcı olur. Kreatin ayrıca kasların daha fazla suyla dolması nedeniyle vücut ağırlığını da artırır. Yapılan bazı araştırmalar, bir hafta boyunca kreatin takviyesi almanın vücut kütlesini yaklaşık 0,9–2,2 kilogram artırdığını göstermiştir.
3. Gücü ve Performansı Artırır
Çalışmalar, kreatinin gücü iyileştirdiğini göstermektedir. Kaslarımızdaki kreatin depolama kapasitesi sınırlıdır, ancak kas kütlesi arttıkça artar. Takviye, yoğun fiziksel aktivite sırasında ATP depolarını daha hızlı yenileme yeteneğine sahiptir, eforun sürdürülmesine ve yorgunluğu önlemeye yardımcı olur. Ayrıca, kreatin yüksek yoğunluklu aralıklı antrenman (HIIT) sırasında performansı en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olur. Kreatinin ATP üretimindeki doğrudan rolü, yüksek yoğunluklu egzersiz performansını önemli ölçüde artırabileceği anlamına gelir.
4. Kas Gelişimini Hızlandırır
Uluslararası Sporcu Beslenmesi Derneği’ne (ISSN) göre, kreatin kas kütlesi elde etmek için dünyanın en etkili takviyesidir. Sadece 5-7 gün kadar kısa bir süre alındığında yağsız vücut ağırlığını ve kas boyutunu önemli ölçüde artırdığı gösterilmiştir. Uzun vadede, egzersiz performansını artırarak kas lifi büyümesine de yardımcı olur. Benzer şekilde, kapsamlı bir inceleme, kreatin kullananlar arasında, kreatinsiz aynı antrenman rejimini uygulayanlara kıyasla kas kütlesinde belirgin bir artış olduğunu göstermiştir.
Piyasadaki birçok popüler spor takviyesi arasında, kreatin sürekli olarak mevcut en iyi atletik performans takviyeleri arasında yer almaktadır. Avantajları arasında nispeten ucuz olması ve diğer birçok spor takviyesiyle karşılaştırıldığında güvenli olduğunun doğrulanması yer alır.
5. Kasların İyileşmesine Yardımcı Olabilir
2021’de yapılan bir araştırma, kreatinin kuvvet antrenmanından elde edilen sonuçları en üst düzeye çıkarmak gibi kasların iyileşmesine ve egzersizden sonra toparlanmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Kreatin ayrıca yorgunluğu da azaltabilir.
6. Beyin Sağlığını Güçlendirir
Kreatin beyin sağlığı ve işlevinde önemli bir rol oynar. Araştırmalar, beyninizin zor görevleri yerine getirirken önemli miktarda ATP’ye ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Takviyeler beyninizdeki fosfokreatin depolarını artırarak daha fazla ATP üretmesine yardımcı olabilir. Kreatin ayrıca dopamin seviyelerini ve mitokondriyal işlevi artırarak beyin işlevine yardımcı olabilir.
7. Yorgunluğu ve Bitkinliği Azaltabilir
Kreatin takviyeleri ayrıca yorgunluğu ve bitkinliği azaltabilir. Ayrıca, uyanıklık, konsantrasyon ve dikkatin artması gibi bilişsel gelişmelere de destek olabilir.
8. Kalp Sağlığını İyileştirebilir
Yapılan çalışmalar kreatinin, kalp ve kan damarlarını korumaya yardımcı olabileceği için kardiyoprotektif özellikler sunabileceğini göstermektedir. Ayrıca artan dayanıklılığı ve anaerobik kardiyovasküler kapasiteyi desteklediği gösterilmiştir.
9. Kemik Yoğunluğunu İyileştirebilir
Kreatin, direnç antrenmanıyla birleştirildiğinde potansiyel olarak kemik yoğunluğunu iyileştirmeye yardımcı olur.
10. Güvenli ve Kullanımı Kolaydır
Kreatin çeşitli faydalarının yanı sıra, piyasadaki en ucuz ve en güvenli takviyelerden biridir. Kreatin 200 yıldan uzun süredir araştırılıyor ve çok sayıda çalışma uzun vadeli kullanım için güvenliğini destekliyor. Üstelik takviyeyi kullanmak çok kolaydır ve günde sadece 3-5 gram kreatin monohidrat tozu almanız güvenlidir.
Kreatin Zararları
Genel olarak kreatin güvenli olarak kabul edilir, ancak kreatinin bazı kişiler için olası yan etkileri vardır. Bazı insanlar, örneğin mevcut bir böbrek problemi varsa veya proteinin sindirilmesini zorlaştıran enzim bozukluğu varsa, daha yüksek doz almaya pek iyi tepki vermeyebilir. Kreatinin olası yan etkileri şunlardır;
- Su tutulması nedeniyle kilo alımı
- Karın ağrısı
- İshal
- Mide bulantısı
- Kramp
- Kabızlık
- Huzursuzluk
Bununla birlikte, böbrek bozukluğuna sahip olan kişilerin bu ilaçları ve benzer takviyeleri kullanmaya başlamadan önce bir sağlık uzmanıyla görüşmeleri gerekir.
İlginizi Çekebilir
Vücutta doğal olarak bulunan kreatin et, balık, yumurta gibi yüksek proteinli yiyeceklerden elde edilebileceği gibi, sporcular veya vücut geliştiriciler tarafından takviye formunda da alınır. Kreatin faydaları arasında beyin fonksiyonlarını artırma, belirli nörolojik hastalıklarla savaşma, egzersiz performansını iyileştirme ve kas gelişimini hızlandırma yer alır. En iyi kullanım şekli dozaj talimatlarına uymak, alım aralıklarını ayarlamak, egzersizden sonra kullanmak, karbonhidrat ve protein içeren öğünlerle birlikte almak ve kullanırken bol su içmektir. Ancak her takviyede olduğu gibi, kreatine başlamayı düşünüyorsanız kullanım dozlarına dikkat etmeniz ve bunu önce bir doktorla görüşmeniz en iyisidir.
