Koenzim Q10, genellikle CoQ10 olarak adlandırılır ve hücrelerimizin enerji üretmesine yardımcı olmak için vücudumuzun doğal olarak ürettiği bir antioksidandır. Bu güçlü kimyasalın en önemli görevi, hücreleri yaşlanmanın etkilerinden korumak ve bazı hastalıklara bağlı hücresel hasarı önlemektir. Kendi koenzim Q10’imizin bir kısmını üretsek de, yaşlanma ile birlikte vücuttaki koenzim q10 seviyelerinde azalma görülmektedir. Bununla birlikte koenzim q10 eksikliği diyabet, kanser,fibromiyalji ve kalp hastalıkları gibi bazı olumsuz etkilere neden olabilmektedir. İşte bu noktada daha fazla koenzim q10 tüketmek ya da koenzim Q10 takviyeleri sağlık açısından faydalar sağlayabilir. Bu yazımızda koenzim q10 faydaları, zararları, ne işe yaradığı, koenzim q10 içeren besinler ve takviyeler hakkındaki tüm bilgileri ele alacağız.
Koenzim Q10 (CoQ10) Nedir?
Adı kulağa pek doğal gelmeyebilir, ancak koenzim Q10 aslında vücutta bir antioksidan gibi çalışan temel bir besindir. Aktif formuna ubikinon veya ubikinol olarak adı verilir. Her ikisi de vücutta bulunsa da, ubiquinol kan dolaşımında en yaygın olanıdır. Koenzim Q10, insan vücudunda en yüksek seviyelerde kalp, karaciğer, böbrekler ve pankreasta bulunur. Hücrelerinizin mitokondrilerinde depolanır ve genellikle hücrelerin “güç merkezi” olarak adlandırılır, bu nedenle enerji üretiminde rol oynar.
Koenzim q10 ne işe yarar? Hücrelere enerji sağlamak, elektronları taşımak ve kan basıncı seviyelerini dengelemek gibi önemli işlevler için kullanılır. Bir “koenzim” olarak CoQ10, diğer enzimlerin düzgün çalışmasına da yardımcı olur. “Vitamin” olarak kabul edilmemesinin nedeni, insanlar da dahil olmak üzere tüm hayvanların, yiyecek yardımı olmadan bile kendi başlarına az miktarda koenzim üretebilmesidir.
Koenzim Q10 Ne İşe Yarar?
Bedensel işlevleri yerine getirmek için yeterli enerjiyi sürdürmek amacıyla, hücrelerimizin içinde mitokondri adı verilen küçük organeller yağ ve diğer besinleri alır ve bunları kullanılabilir enerji kaynaklarına dönüştürür. Bu dönüşüm süreci CoQ10’un varlığını gerektirir.
Koenzim Q10 yalnızca hücresel enerji üretmek için değil, aynı zamanda hücreleri zararlı serbest radikallerin neden olduğu hasardan korumak için de gereklidir.
Koenzim Q10 üç farklı oksidasyon durumunda bulunabilir ve bazı formlarda elektronları kabul etme ve bağışlama yeteneği, serbest radikal hasarını ortadan kaldıran biyokimyasal işlevlerinde kritik bir özelliktir.
Güçlü bir antioksidan olan Koenzim Q10, diğer temel besinlerin emilimini artırabilir. C vitamini ve E vitamininin geri dönüştürülmesine yardımcı olduğu ve etkilerini daha da artırdığı gösterilmiştir.
Koenzim Q10 Faydaları
Koenzim q10 hücreleri oksidatif hasara karşı korur. Ayrıca vücudun birincil enerji kaynağı olan ATP’nin üretiminde hayati bir rol oynar. Bu nedenle CoQ10 bir dizi sağlık faydası sağlayabilir. başlıca koenzim q10 faydaları şunlardır;
1. Doğal Enerjiyi Sürdürür
CoQ10, gıdalardan (karbonhidratlar ve yağlar) gelen ham enerjinin hücrelerimizin kullandığı adenozin trifosfat (ATP) adı verilen enerji formuna dönüştürülmesi olan “mitokondriyal ATP sentezinde” rol oynar. ATP üretim süreci, insan vücudundaki her hücre için hayati önem taşır ve ayrıca hücreler arasında mesajların gönderilmesini sağlar. Enerjiyi (hücresel düzeye kadar) korumak için ATP sentezi hayati önem taşır ve işini yapmak için koenzim q10’e ihtiyaç duyar.
CoQ10, egzersize bağlı yorgunluğu bile azaltabilir. İnsanlarda yapılan üç ayrı çift kör, plasebo kontrollü çalışma, CoQ10 ile takviye edildiğinde (günde 100-300 miligram arasındaki dozajlarda) egzersizle ilgili yorgunlukta iyileşmeler olduğunu göstermiştir.
2. Egzersiz Performansına Fayda Sağlayabilir
Anormal mitokondriyal fonksiyon kas enerjisini azaltabilir ve kasların etkili bir şekilde kasılmasını ve egzersizi sürdürmesini zorlaştırabilir. CoQ10, hücre oksidatif stresini azaltarak ve mitokondriyal fonksiyonu iyileştirerek egzersiz performansına yardımcı olabilir. Dahası, CoQ10 takviyesi yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir ve potansiyel olarak egzersiz performansını iyileştirebilir.
3. Serbest Radikal Hasarını Azaltır
Hem suda hem de yağda çözünen bir antioksidan olan koenzim q10’in, hücre zarları ve düşük yoğunluklu lipoproteinler (LDL) vücudun dışından gelen oksitleyici koşullara maruz kaldığında oluşan lipid peroksidasyonunu (yağların yapısının bozulması) engellediği bulunmuştur. Aslında, LDL kolesterol oksitlendiğinde CoQ10, etkilerin dengelemesine yardımcı olan ilk antioksidanlardan biridir. Mitokondri içinde, koenzim Q10’in zar proteinlerini ve DNA’yı lipid peroksidasyonuna eşlik eden oksidatif hasardan koruduğu ve neredeyse tüm yaşa bağlı hastalıklara (kalp hastalığı, kanser, diyabet, nörolojik hastalık vb.) katkıda bulunan serbest radikalleri doğrudan nötralize ettiği bulunmuştur.
4. Kalp Sağlığını İyileştirebilir
Daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç duyulsa da, araştırmalar, koenzim q10’in kalp rahatsızlıklarının önlenmesi ve tedavisi için faydalı olabileceğini göstermektedir. CoQ10 ayrıca optimum enerji üretim seviyelerini geri kazandırmaya ve oksidatif hasarı azaltmaya yardımcı olabilir, bu da kalp yetmezliğinin tedavisine yardımcı olabilir. Ancak, kalp yetmezliği olan kişilerde CoQ10 kullanımını destekleyen veya çürüten kesin bir kanıt yoktur ve bu konuda daha fazla araştırmaya hala ihtiyaç vardır.
5. Yaşlanmanın Etkilerini Yavaşlatır
Hücresel hasar veya hormonal dengesizlik gibi zararlı unsurlar, cilt neminin azalmasına ve çevresel saldırganlara karşı korunmanın yanı sıra cilt katmanlarının incelmesine yol açabilir. Koenzim q10 cilde faydaları bakımından doğrudan cilde uygulamanın ya da takviye olarak kullanmanın etkileri çeşitli insan ve hayvan çalışmaları ile gösterilmiştir. CoQ10’un doğrudan cilde uygulanmasının UV ışınlarının neden olduğu oksidatif hasarı, kırışıklıklar ve elastikiyet kaybı gibi cilt yaşlanma belirtilerini azaltmaya ve antioksidan korumanın desteklemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.
6. Kansere Karşı Korunmaya Yardımcı Olabilir
Koenzim q10, kanser gelişiminde rol oynayabilen oksidatif stresi azaltabilir. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, bazı çalışmalar düşük CoQ10 seviyelerinin belirli kanser türlerinin artan riskiyle bağlantılı olabileceğini de göstermektedir. Bazı çalışmalara göre, koenzim q10 kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebilir. İlginç bir şekilde, kanserli kişilerde daha düşük koenzim q10 seviyeleri olma eğilimindedir. Bazı eski çalışmalar, düşük koenzim q10 seviyelerinin meme kanseri ve prostat kanseri dahil olmak üzere belirli kanser türlerinin daha yüksek riskiyle ilişkili olabileceğini öne sürmektedir. Ancak yine de koenzim q10’in kanser tedavisinde kullanımı ile ilgili daha fazla araştırma yapılması gerektiği belirtilmektedir.
7. Beyin Sağlığına Fayda Sağlayabilir
Mitokondriyal fonksiyon yaşla birlikte azalma eğilimindedir, bu da beyin hücrelerinin ölümüne yol açarak, Alzheimer ve Parkinson gibi rahatsızlıklara katkıda bulunabilir. Beyin, yüksek yağ asidi içeriği ve oksijen ihtiyacı nedeniyle oksidatif strese karşı hassastır. Bu oksidatif stres, hafızayı, bilişi ve fiziksel işlevleri etkileyebilecek zararlı bileşiklerin üretimini artırır. Çalışmalar bilişsel bozuklukları olan kişilerin kanlarında CoQ10 seviyelerinin daha düşük olma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, potansiyel faydaları desteklemek için insanlar üzerinde daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
8. Akciğerler Üzerinde Koruyucu Bir Etkiye Sahiptir
Akciğerlerde artan oksidatif hasar ve düşük CoQ10 seviyeleri de dahil olmak üzere azalan antioksidan koruma, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve astım gibi akciğer hastalıklarına yol açabilir. Araştırmalar, bu rahatsızlıklara sahip kişilerin akciğerlerinde daha yüksek seviyelerde oksitlenmiş koenzim q10 olma eğiliminde olduğunu ve bunun da artan oksidatif stresi gösterdiğini buldu. Yapılan çalışmalar, koenzim q10 ve kas hücrelerinde bulunan bir bileşik olan kreatin takviyesinin, KOAH’lı kişilerde fonksiyonel performansı, nefes darlığı algısını ve vücut kompozisyonunu iyileştirebileceğini göstermiştir.
9. Doğurganlığa Yardımcı Olabilir
Kadın doğurganlığı, mevcut yumurtaların sayısı ve kalitesindeki düşüş nedeniyle yaşla birlikte azalır. koenzim q10 bu süreçte doğrudan rol oynar. Yaşlandıkça koenzim q10 üretimi yavaşlar ve vücudun yumurtaları oksidatif hasardan korumadaki etkinliği azalır. koenzim q10 takviyesi, yumurta kalitesini korumaya ve yumurta kalitesinde ve miktarında yaşa bağlı bu düşüşü tersine çevirmeye yardımcı olabilir.
Ayrıca erkek doğurganlığı oksidatif hasara karşı hassastır ve bu da sperm sayısının azalmasına, sperm kalitesinin düşmesine ve kısırlığa neden olabilir. Yapılan çalışmalar, CoQ10 takviyesinin antioksidan korumayı artırarak sperm aktivitesini ve konsantrasyonunu iyileştirebileceğini öne sürmektedir.
Koenzim Q10 Takviyesi
Koenzim q10 çoğu besinde düşük miktarlarda bulunduğundan, günlük önerilen dozları karşılamak her zaman mümkün olmayabilir. yüksek kaliteli bir CoQ10 takviyesi almak bu boşluğu kapatabilir. Koenzim q10 genellikle iyi tolere edilir ve herhangi bir ciddi yan etkiyle ilişkilendirilmez. İki farklı formda bulunur; ubikinol ve ubikinon. Güncel çalışmalar, ubikinol ve ubikinon arasında emilim açısından önemli bir fark olmadığını belirtmektedir.
Koenzim q10 günde ne kadar alınmalı? Koenzim diyet takviyelerinin dozaj boyutları günde 50-1.200 miligram arasında değişir. CoQ10 takviyelerini 30 ila 600 mg arasında değişen çeşitli dozlarda bulabilirsiniz, ancak yalnızca belirtildiği şekilde kullanmak en iyisidir. Bununla birlikte, günde iki kez yemekle birlikte 200 mg almak çoğu insan için terapötik kan CoQ10 seviyelerini korumak için gereken ortalama dozaj olarak kabul edilir.
Koenzim q10 ne zaman alınmalı? Sabah mı yoksa akşam mı? CoQ10 yağda çözünen bir bileşik olduğundan, emilimi yavaş ve sınırlıdır. Ancak, CoQ10 takviyelerini yemekle birlikte almak vücudunuzun onu daha iyi emmesine yardımcı olabilir. Yani sabah ya da akşam kullanmak tamamen kişisel tercihe bağlıdır.
Koenzim Q10 İçeren Besinler
Koenzim q10’i takviye olarak kullanabileceğiniz gibi, bazı doğal besinlerden de koenzim q10 alabilirsiniz. Koenzim q10 içeren besinler şunlardır;
- dana eti
- organik tavuk
- sardalya
- dana ciğeri
- organik yumurta
- brokoli
- karnabahar
- portakal
- çilek
- mercimek
- susam
- yer fıstığı
Yukarıda listelenen yiyeceklere ek olarak, bazı meyve, sebze, süt ürünleri ve tahıl türleri de bulunmaktadır, ancak genellikle tüm bu yiyecekler düşük miktarlarda koenzim q10 sağlamaktadır. Bu nedenle ihtiyacınızı en iyi şekilde karşılamak için yeterli ve dengeli beslenmeyi ya da sağlık uzmanınıza danışarak takviye kullanmayı düşünebilirsiniz.
Koenzim Q10 Zararları
Koenzim q10 genel olarak çok güvenli kabul edilmesine ve tıp alanında uzun yıllardır kullanılmasına rağmen, uykusuzluk, hazımsızlık, mide bulantısı ya da baş ağrısı gibi bazı yan etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle koenzim q10 takviyelerini her zaman belirtildiği şekilde kullanmak en doğrusudur.
Koenzim q10 kimler kullanamaz? Hamileyseniz veya emziriyorsanız, bu durumlarda güvenli olup olmadıkları net olmadığından, CoQ10 takviyeleri almamanız muhtemelen en iyisidir. Bununla birlikte koenzim q10 bazı ilaçların etkinliğini azaltabilir ya da tansiyon ve kanser ilaçlarıyla etkileşime girebilir. Bu nedenle doktorunuzla görüşmeniz gerekebilir.
İlginizi Çekebilir
Koenzim Q10 birçok hayati fonksiyon için gerekli bir elementtir. Aslında, vücuttaki her bir hücrenin buna ihtiyacı vardır. Koenzim q10 faydaları arasında, kalp ve beyin sağlığını iyileştirmesi, belirli kanser türleriyle savaşması ve cilt yaşlanmasının belirtilerini yavaşlatması yer alır. Vücudunuz siz yaşlandıkça koenzim q10’i daha az üretir, ancak bu ihtiyacınızı yiyeceklerden veya takviyelerden karşılayabilirsiniz.
