Bir protein yapı taşının uçuklardan kansere kadar çeşitli sağlık koşullarını iyileştirmeye yardımcı olabileceğini biliyor muydunuz? Size bir efsane gibi gelebilir, ancak lizin faydalarının çoğu bilimsel kanıtlara dayanmaktadır. Protein yapı taşı olan lizin, vücut tarafından sentezlenemeyen ve insanların yiyecekler yoluyla alması gereken temel yani esansiyel bir amino asittir. L-lysine olarak da bilinen lizin, gıdalarda doğal olarak bulunan, gıda takviyelerinde kullanılan ve birçok vücut fonksiyonu için gerekli olan bir amino asit türüdür. İnsanlar yıllardır Herpes virüsünün neden olduğu uçuğu tedavi etmek, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve kas onarımına yardımcı olması için lizin kullanıyorlar. Bu yazımızda lizin nedir? lizin faydaları, zararları, lizin takviyesinin kullanımı ve yan etkileri gibi konulara değineceğiz.
Lizin Nedir?
Lizin, temel bir amino asittir ve proteinin yapı taşları olarak bilinen bazı amino asitler büyüme de dahil olmak üzere çok sayıda hücresel işlevin düzgün çalışması için gereklidir. L-lizin ilk olarak 1889’da amino asidi kazeinden veya süt proteininden izole edebilen bir Alman bilim adamı tarafından keşfedildi.
Doğada bulunan birkaç yüz amino asitten 20’si protein oluşumu ve büyüme için gereklidir ve bu 20 amino asitten sadece 10’u vücut tarafından üretilebilir. Geriye kalan 10 tanesi “temel” yani esansiyel amino asitler olarak bilinir, çünkü insanlar onları sağlık için tüketmek zorundadır ve lizin de bunlardan birisidir. Aminoasit eksiklikleri, iç hücrelerde bozulmaya neden olarak büyük sağlık sorunlara yol açabilir, bu nedenle beslenmenizde bunlardan yeterince almak önemlidir.
Lizin Faydaları
Esansiyel amino asitler çoğunlukla birbiriyle özdeş iki varyasyonda bulunurlar. Bu amino asitlerin hem D- hem de L- biçimleri vardır ve protein sentezinde kullanılan L- biçimi gıdalarda ve gıda takviyelerinde bulunur. Bu nedenle L-lizin olan bu besin, çoğu insan tarafından kısaca “lizin” olarak bilinir. Lizin faydaları şunlardır;
- Vücudun kalsiyum, demir ve çinkoyu emmesine yardımcı olur.
- Enzimlerin, antikorların ve hormonların üretilmesine yardımcı olur.
- Bağışıklık sistemini destekler.
- Lizin cilde faydaları bakımından benzersizdir ve cildin onarılmasını sağlayan kolajen oluşumuna yardımcı olur.
- Lizin tablet faydaları başında, Herpes virüsünün neden olduğu uçuk oluşumunu engellemeye ve tedavi etmeye yardımcı olması gelmektedir.
- Kanser tedavisinde yardımcı olabilir.
- Kaygı ve diğer psikolojik belirtileri azaltır.
- Diyabetle ilgili sorunları azaltır.
- Bağırsak sağlığını destekler.
Lizin Hangi Besinlerde Bulunur?
Lizin içeriğinizi artırmanın en iyi yolu, amino asit açısından doğal olarak zengin yiyecekleri yemektir. Peki lizin amino asit hangi yiyeceklerde bulunur
İşte en fazla lizin içeren besinler şunlardır;
- Yağsız dana ve kuzu eti: 3.582 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %171’i
- Parmesan peyniri: 3,306 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %157’si
- Hindi ve tavuk: 3110 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %148’i
- Kavrulmuş soya fasulyesi: 2.634 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %125’i
- Ton balığı: 2.590 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %123’ü
- Karides: 2.172 miligram / 100 gram, Günlük ihtiyacın %103’ü
- Kabak çekirdeği: 1.386 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %66’sı
- Yumurta: 912 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %43’ü
- Beyaz fasulye: 668 miligram/100 gram, Günlük ihtiyacın %32’si
- Spirulina (Spirulina ile ilgili bilgi almak için buradaki yazıya göz atabilirsiniz).
Lizin Takviyesi ve Dozu
Aslında en ideal olanı, besin maddelerini takviyelerden ziyade gıdalardan almaktır. Çünkü bu şekilde besin maddeleri vücudunuz tarafından daha iyi emilir ve aşırı doz alma riskiniz de olmaz. Bununla birlikte, belirli besinlerin günlük önerilen değerlerini karşılayamıyorsanız, gıda takviyeleri son derece faydalı olabilir.
Araştırmacılar, yaklaşık 70 kg ağırlığındaki bir kişinin günde yaklaşık 800-3.000 miligram lizine ihtiyacı olduğunu tahmin ediyor. Uzmanlar, L-lysine kullanımı için, aç karnına su ile birlikte alındığında en etkili olduğuna inanıyor. Ayrıca egzersiz performansı için lizin takviyesi alan kişiler, uykudan veya egzersizden önce bu amino asidi alırlarsa daha fazla fayda elde edebilirler. Bununla birlikte uçuk tedavisi için günlük 1 ile 3 gram arasında lizin takviyesi ya da lizin içeren krem kullanılması önerilir. Ancak günlük dozları belirlemek için en iyisinin ilk önce bir sağlık uzmanıyla görüşmek olduğunu unutmayın.
Riskler ve Yan Etkiler
Lizin takviyesi almak çok güvenlidir ancak bazı yan etkilere neden olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte uzmanlar, ilaç kullanan, hamile veya emziren kişilerin lizin takviyesi kullanmaktan kaçınmaları gerektiğini belirtmektedir. Lizin zararları şu sindirim sorunlarına yol açabilir;
- İshal
- Mide bulantısı
- Mide ağrısı
- Mide krampları
Lizin ve Sivilce
Araştırmalar, lizinin cildin esnekliğinden ve sıkılığından sorumlu yapısı olan kolajen oluşturmaya yardımcı olduğunu gösteriyor. Bu faydalar göz önüne alındığında, l-lysine sivilce için etkili olabilir mi? diye merak etmek doğaldır. Bununla birlikte, şu anda lizin takviyesi almanın sivilceyi iyileştirmeye yardımcı olduğunu gösteren çok az kanıt vardır. Sağlıklı beslendiğinizden emin olmak, sivilce tedavisi için takviye almaktan daha önemli olabilir. Diğer sağlıklı besinlerle birlikte l-lysine de dahil olmak üzere yeterli miktarda amino asit almak genel cilt sağlığına katkıda bulunabilir. Kolajen takviyeleri hakkında detaylı bilgi almak için buradaki yazıyı inceleyebilirsiniz.
İlginizi Çekebilir
Sağlığa pek çok yönden faydası bulunan ve son dönemlerde gıda takviyesi olarak kullanımı yaygınlaşan temel bir amino asit olan lizin nedir ve neden bu kadar önemlidir diye merak etmiş olabilirsiniz. Lizin, vücut için en gerekli besin maddelerinden biri olan proteinlerin yapı taşlarından biridir ve insan sağlığı için gereklidir. Lizin içeriği yüksek gıdaları tüketmek, vücudun bu besini daha kolay emmesinin, amino asit seviyelerini artırmanın ve lizin faydaları elde etmenin en etkili yoludur. Bununla birlikte, lizin takviyesi de dahil olmak üzere herhangi bir gıda takviyesinin kullanımını için bir doktora danışmak en iyisidir.
