Şeker otu olarak da bilinen stevia, Stevia rebaudiana adlı bir bitkinin yapraklarından elde edilir. Bu bitki, yüzyıllardır Güney Amerika’da tatlı tadı ve tıbbi amaçları için yetiştirilmektedir. Aslında stevia yapraklarında bulunan bileşikler gram başına şekerden yüzlerce kat daha tatlıdır. Bu nedenle stevia çok tatlıdır ancak hiç kalorisi yoktur. Bu da onu şeker alımını azaltmak isteyen kişiler için popüler bir seçim haline getirir. Aslında günümüzde şekerden daha fazla çekici hale gelen doğal tatlandırıcılar daha az işlendikleri için daha fazla besin içeriğine sahiptirler ve belirli sağlık faydaları sunabilirler. Peki doğal tatlandırıcı stevia faydaları nelerdir? Bu yazımızda, stevianın sağlığınızı nasıl etkileyebileceği konusunda hem olumlu hem de olumsuz yönlerini ele alacağız.
Stevia Faydaları
Stevia, Güney Amerika’daki Stevia rebaudiana bitkisinin yapraklarından elde edilen bir tatlandırıcıdır. Yapraklar, oldukça yoğun tatlı bir tada sahip steviol glikozitleri adı verilen kimyasallar içerir. Stevia, sofra şekerinden yaklaşık 200 kat daha tatlıdır, bu da kahvenizi, çayınızı ya da tatlılarınızı tatlandırmak için yalnızca küçük bir miktara ihtiyacınız olduğu anlamına gelir. Peki stevia gerçekten sağlıklı mı? İşte stevia faydaları;
1. Kanser Önleyici Yeteneklere Sahip Olabilir
Stevia’nın bazı kanser türleri ile savaşmaya veya onları önlemeye yardımcı olabileceğini öne süren bazı kanıtlar vardır. Yapılan çalışmalar, bitkinin yapraklarında doğal olarak bulunan bir bileşen olan steviolun, gastrointestinal kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engellemede etkili olduğunu buldu ve bunun güçlü kanserle savaşma özelliklerine sahip olabileceğini düşündürdü.
2. Diyabet Yönetimine Yardımcı Olabilir
Stevia, kan şekerlerini yönetmek isteyen diyabetli veya pre diyabetli kişiler için faydalı olabilir. Çok az karbonhidrat içerdiğinden veya hiç içermediğinden, stevia sofra şekeri gibi kan şekerini yükseltmez ve bu da onu iyi bir alternatif haline getirir. Diyabeti yönetmeye yardımcı olmasının yanı sıra, stevia bitkisi aynı zamanda antidiyabetik etkilere sahip olabilir, kan şekerini düşürmeye ve insülin seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
3. Kilo Kaybını Destekler
Özellikle hazır paketli gıdalarda ve içeceklerde bulunan ilave şeker tüketiminin kilo alımı, obezite ve metabolik sağlık üzerindeki diğer olumsuz etkilerle bağlantılı olduğu görülmüştür. Bu nedenle, stevia en popüler keto tatlandırıcılarından biridir ve ayrıca Paleo diyeti gibi diğer düşük karbonhidratlı diyetleri uygulayanlar tarafından sıklıkla kullanılır. İçeceklere veya yiyeceklere şeker yerine tatlılık katmak için stevia tercih etmek, fazla şeker tüketmenizi engelleyecek, ancak yine de lezzeti artıracaktır.
4. Kolesterol Seviyelerini İyileştirmeye Yardımcı Olur
Bazı çalışmalar stevia yaprağı özütünün kolesterol seviyelerini iyileştirebileceğini ve kalbinizin sağlıklı ve güçlü kalmasına yardımcı olabileceğini bulmuştur. Yapılan çalışmalarda stevianın toplam kolesterol, LDL (“kötü”) kolesterol ve trigliserit seviyelerini düşürmeye yardımcı olurken, aynı zamanda “iyi” HDL kolesterol seviyelerini de artırdığını bulmuştur.
5. Yüksek Tansiyonu Düşürebilir
Stevia özündeki belirli glikozitler kan damarlarını genişletmeye ve sağlıklı kan basıncı seviyelerini desteklemeye yardımcı olabilir. İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan bazı çalışmalar, stevianın diastolik (küçük tansiyon) ve sistolik (büyük tansiyon) kan basıncını düşürdüğünü bulmuştur. Ancak yine de, daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
6. Çürükleri Önleyebilir
Şeker, diş çürüklerinin birincil nedenidir. Daha az şeker tüketmek çürükleri önlemeye yardımcı olabilir ve şekeri stevia ile değiştirmek de yardımcı olabilir. Ayrıca, bazı çalışmalar stevianın diş çürüklerinin gelişiminde rol oynayan bakterilerin büyümesini durdurduğunu bulmuştur.
7. Kalorisizdir
Stevia kalorisi olmayan bir tatlandırıcıdır, yani diyete besin değeri veya kalori katmaz. Bu onu sofra şekeri, bal, şurup, esmer şeker veya pekmez gibi besin ve kalori katan diğer tatlandırıcılardan ayırır.
Bir paket (1 gram) stevia şunları içerir;
- Kalori: 0
- Yağ: 0 gram
- Sodyum: 0 miligram
- Karbonhidrat: 1 g
- Lif: 0 g
- İlave şekerler: 0 g
- Protein: 0 g
Stevia paket başına 1 g karbonhidrat içerse de, bu miktar çok azdır ve toplam karbonhidrat alımınıza anlamlı bir şekilde katkıda bulunmaz.
Stevia Zararları
Stevianın genellikle tüketilmesi güvenli olsa da bazı kişilerde şişkinlik, mide bulantısı, baş dönmesi, uyuşukluk ve kas ağrısı gibi hafif yan etkilere neden olabilir. Stevia iyi bir şeker alternatifi olabilirken, şeker yerine aşırı miktarda stevia tüketmemek önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), kabul edilebilir günlük stevia özü alımını vücut ağırlığının kg’ı başına 0-4 mg olarak belirlemiştir. 1 g Stevia paketi tipik olarak 9-12 mg stevia özü içerir.
Günümüzde insanların çoğu sukraloz gibi yapay tatlandırıcılardan kaçınmak için eritritol, ksilitol, mannitol ve sorbitol gibi düşük kalorili tatlandırıcılar olan şeker alkolleriyle tatlandırılmış ürünleri tercih ediyor. Bunlar bileşimlerinde yapay tatlandırıcılarla tam olarak aynı olmasa da ve kan şekerinde ani yükselmelere neden olmasa da şişkinlik, ishal ve gaz gibi sindirim yan etkileriyle ilişkilendirilir.
Stevia Nasıl Kullanılır?
Stevia, en sevdiğiniz yiyecek ve içeceklerde sofra şekeri yerine kullanılabilir. Stevia’yı şeker yerine kullanmanın birçok yolu vardır. Ancak stevia şekerden 200-400 kat daha tatlı olduğundan, şekerle aynı tatlılığı elde etmek için çok daha az stevia kullanmanız yeterli olacaktır. Stevia yaprak özütü hem toz hem de sıvı formda mevcuttur. Kahve, çay gibi içeceklerde, yulaf kasenizde, yoğurtlarda, tatlılarda ya da fırınlanabilen tariflerinizde kullanabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir
Stevia faydaları arasında kolesterol seviyelerini düşürmeye, metabolik sağlığı desteklemeye, kilo alımını azaltmaya ve içerdiği bileşikler sayesinde belirli kanser türleri ile savaşmaya yardımcı olması sayılabilir. Bununla birlikte stevianın yanı sıra, sağlıklı bir beslenmenin parçası olarak ölçülü olarak tüketebileceğiniz birkaç başka doğal tatlandırıcı daha vardır. Özellikle çiğ bal, hurma, hindistan cevizi şekeri, akçaağaç şurubu, pekmez, meyve ve muz püresi kullanmayı düşünebileceğiniz sağlıklı tatlandırıcılar arasındadır. Ancak bunların kalori alımını ve insülin salınımını etkilediğini unutmayın. Bununla birlikte, genellikle önemli mikro besinler sağlarlar ve ayrıca çeşitli sağlık yararları da sunarlar.
